Promujemy Dębicę

Dębica- miasto w woj. podkarpackim położone nad rzeką Wisłoka na granicy Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego, usytuowane wzdłuż autostrady A4 oraz drogi krajowej pomiędzy Rzeszowem a Krakowem łącząc Polskę, Niemcy i Ukrainę. Położone w odległości ok. 50 km od portu lotniczego Rzeszów-Jasionka oraz ok. 40 km od portu lotniczgo w Mielcu. Posiada 3 obwodnice,  2 węzły zjazdowe i międzynarodową trasę kolejową (strefa graniczna Medyka) oraz 17 linii komunikacji miejskiej. Zajmuje 33,83 km2 powierzchni przy udziale 45 189 mieszkańców.

Warto zwrócić uwagę, że Gmina Dębica jest największa pod względem ilości mieszkańców w woj. podkarpackim. Zajmuje 137,9 km2. Mieszka tu 25 486 osób. Gminę tworzy 19 sołectw.

Miasto współpracuje ze Słowacją, Węgrami, Ukrainą, Szwecją, Rumunią, Katalonią, Białorusią.

Osada powstała w 1293 r. Właścicielem ówczesnych  ziem był ród Gryfitów, którzy to w roku 1372 r. porozumieniu z Kazimierzem III Wielkim nadali wsi status miasta na prawach średzkich (niemieckich). Należy zaznaczyć, że wieś Dębice szybko się rozwijała dzięki konsolidacji 14 parafii kościelnych położonych na terenie lasów Puszczy Sandomierskiej (granica polsko-rosyjska). Do 14 parafii dołączały kolejne jednostki kościelne poszerzając obszar działań do samego Rzeszowa. Pomimo odniesionych strat w przeprowadzonej napaści przez Tatarów Dębica szybko się odbudowała z uwagi na przetarty już szlak handlowy prowadzący z Krakowa aż do Lwowa i organizowane jarmarki w Środę Popielcową. Rozkwit miasta trwał do chwili napaści przez wojska węgierskie, gdzie zostały odbite i spalone po raz drugi  przez Tatarów. W celu ratowania miasta właściciele ziem Jan Podgrodzki i Katarzyna z Latoszyna zwolnili miasto z opłat na wyrąb lasu, a król Aleksander Jagiellończyk  zwolnił miasto ze świadczeń na rzecz króla. Ów przywileje spowodowały, że  Dębica osiągnęła szczyt w swoim rozwoju. Stała się ośrodkiem rzemiosła i handlu  do czasu sporu pomiędzy właścicielami ziem i ich spadkobiercami. Ów spór przyczynił się do ograniczenia handlu zagranicznego, a tym samym doprowadził do zastoju, a nawet pożaru miasta w 1554 r. W wyniku pożaru spłonął  najważniejszy obiekt i strategiczne miejsce czczone przez mieszkańców –tj. Kościół. Dlatego też w pierwszej kolejności rozpoczęto jego odbudowę (dzisiaj kościół pod wezwaniem św. Jadwigi-patronki miasta). Okres odbudowy trwał do 1650 r.  W tym czasie Dębica liczyła sobie 700 mieszkańców.

 Kolejne 2 wojny ze Szwecją i z Jerzym II Rakoczym przyczyniły się do  upadku Dębicy. W obawie przed likwidacją statusu miasta właściciele zdecydowali się na osiedlenie Żydów. Ich przyrost spowodował podział miasta na Stare (obecny Plac Gryfitów) i Nowe Miasto z siedzibą-Kościoła św. Barbary. Obie Dębice miały także swoich burmistrzów. W trakcie III wojny północnej po raz kolejny miasto zostało zniszczone, a jego upadek spowodował, że stał się osadą rolniczą. W XVIII w. osadę przejął ród Radziwiłłów, a po I rozbiorze znalazła się pod rządem austriackim. W 1831r. w osadzie i okolicach wybuchła epidemia cholery, która doprowadziła do zaniku ludności na tym terenie.

Ponowny rozkwit gospodarczy w Dębicy rozpoczął się w 1856 r. z chwilą wybudowania linii kolejowej Dębica- Kraków i Dębica -Rozwadowo (obecnie Stalowa Wola)  tworząc ważny węzeł kolejowy. Ów węzeł przyczynił się do budowy zakładów przemysłowych, rozwoju handlu w sprzedaży bydła, koni, trzody chlewnej.  Nastąpił rozkwit rzemiosła i zakładów rzemieślniczych. Powstało 40 spółek i sklepów, wybudowano młyn parowy, gimnazjum, następnie sąd powiatowy, posterunek policji, urząd pocztowy i telegrafu. 

W 1912 r.  władze austriackie przywróciły Dębicy prawa miejskie, a w 1914 r. jej dawny herb – Gryf. Po I wojnie św. Dębica stała się częścią Polski.  Zaczęto odbudowywać miasto. W 1925 r. powstały przetwórnie mięsne, małe cegielnie i tartaki oraz Centralny Okręg Przemysłowy.  Ów okręg zagospodarowano w 1939 r. i miał na celu zwiększenie rozwoju gospodarczego Polski, a także zminimalizowanie bezrobocia poprzez rozbudowę przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego. Jego powierzchnia wyniosła aż 60 tys. km2 (44 powiaty!). W późniejszym okresie jego strefa została powiększona o przyległe tereny ówczesnych  województw: kieleckiego, lubelskiego, lwowskiego i krakowskiego. Na jego budowę przeznaczono 1925 mln zł. Plany  zakładały budowę nowych lub modernizację istniejących zakładów przemysłu zbrojeniowego, w tym  rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej. Tutaj powstała fabryka gum jezdnych, która podczas okupacji niemieckiej została przejęta przez koncern Continental  z Hanoweru, który w późniejszym okresie przeniósł  linię produkcyjną do Niemiec. W 1949 r. zakład przejęły władze państwa  pod nazwą Zakłady Przemysłu Gumowego Dębica. Tutaj również postawiono elektrownie, zbiorniki retencyjne i hydroelektrownie na Sole, w Porąbce, na Dunajcu w Rożnowie i Czechowie, na Sanie, w Solinie i Myczkowcach. Inwestycję w Rożnowie dokończyli Niemcy. Tutaj także powstała huta, zakłady zbrojeniowe w Rozwadowie – Zakłady Południowe (obecnie KM Huta Stalowa Wola),  zbudowano fabrykę kauczuku syntetycznego oraz fabrykę opon (Fabryka Gum Jezdnych „Stomil”) na licencji szwajcarskiej i fabrykę farb. Powstały Państwowe Zakłady Lotnicze w Mielcu, fabryka obrabiarek i sprzętu artyleryjskiego (filia poznańskich Zakładów Cegielskiego – Zelmer) oraz fabryka silników lotniczych Państwowych Zakładów Lotniczych w Rzeszowie (obecnie WSK PZL Rzeszów). Następnie pod Tarnowem postawiono fabrykę celulozy do produkcji prochu, w Dębie – Wytwórnię Amunicji Nr 3 (dzisiejszy Dezamet), w Nowej Sarzynie - Zakłady Chemiczne do produkcji materiałów wybuchowych, w Lublinie wybudowano fabrykę samochodów ciężarowych na licencji Chevroleta i zmodernizowano istniejącą fabrykę samolotów, w Starachowicach rozbudowano fabrykę broni, w Pionkach zmodernizowano Państwową Wytwórnię Prochu Pionki (powojenne zakłady i wytwórnia fonograficzna Pronit), w Radomiu rozbudowano Państwową Fabrykę Broni, a w Tarnobrzegu (Mokrzyszowie) rozpoczęto budowę Zakładów Metalurgicznych. CZYTAJ-pl.wikipedia.org-COP

Centralny Okręg Przemysłowy został upamiętniony na monecie o nominale 5 zł wyemitowany zarządzeniem Prezesa NBP w 2017 r.

W okresie II wojny św. miasto okupowali Niemcy, a w 1944 r. - wojska radzieckie. Dębice stały się gettem utworzonym przez władze niemieckie. Polacy i Żydzi zostali wywożeni i mordowani w pobliskim w obozie w Pustkowie, w którym zginęło ok.15 tys. osób.Po wojnie wielu żołnierzy podziemia padło ofiarą egzekucji ze strony władz komunistycznych. Ku ich czci na placu Zwycięstwa odsłonięto Pomnik poświęcony żołnierzom wyklętym i pomnik poświecony Polakom rozstrzelanym w 1944 r.

W 1944 r. wyzwolono Dębicę, a rynek stał się  cmentarzem, gdzie pochowano żołnierzy radzieckich, na rynku stał też pomnik Armii Czerwonej. W latach 1950-1990 przeniesiono cmentarz.

W tym samym okresie  rozpoczęto odbudowę miasta i zakładów przemysłowo-rolnych. Powstał Kombinat Rolno-Przemysłowy  Igloopol,  przy którym obecnie znajduje się Klub sportowy (awans do ekstraklasy) o tej samej nazwie i stadion mogący pomieścić 12 tys. kibiców.

Obecnie Dębica słynie z przemysłu chemicznego, rolniczego oraz spożywczego.

Liderami na tutejszym rynku i rynku międzynarodowym są:

1)  fabryka chemiczna PLASTBUD Spółka z o.o. z Pustkowa Osiedle (k. Dębicy), która produkuje surowce chemiczne: pasty pigmentowe, żywice syntetyczne, żywice ftalowe, pokost lniany i środki powierzchniowo-czynne znajdujące zastosowanie w chemii budowlanej, przemyśle chemicznym,  w przemyśle farb i lakierów, w przemyśle papierniczym, w przemyśle przetwórstwa tworzyw sztucznych oraz w przemyśle poligraficzny.  Posiada własne laboratorium i prowadzi prace badawczo-rozwojowe. Zapoznaj się www.plastbudsp.pl,

2)   fabryka farb i lakierów Śnieżka S.A w Pustkowie Osiedle

3)   Olimp Laboratories –odżywki i preparaty dietetyczne

4)   Fabryka oponiarska Dębica S.A – Fabryka Gum Jezdnych wchodzi w skład koncernu Goodyear, jest największą spośród  15 fabryk Goodyeara w Europie i 3 pod względem wielkości spośród 80 fabryk koncernu na świecie.

Na szczególną uwagę zasługują również zakłady mięsne i rolnictwo z zakresu uprawy ziemniaka. Województwo podkarpackie posiada największy udział ziemniaków w strukturze zasiewów, związane jest to z dużymi nakładami pracy w uprawie tej rośliny a woj. podkarpackie posiada jeden z najwyższych odsetków zatrudnienia w rolnictwie w Polsce.

W Dębicy  rozwija się również branża transportowa, metalowa, budowlana (wyroby z kamieni, marmur, beton), drzewna, zegarkowa i produkcja laminatów, mebli, urządzeń chłodniczych, rowerów, tworzyw sztucznych, oraz handel spożywczy.

Trzeba podkreślić, iż ok. 40 km od miasta funkcjonuje Obszar Przemysłowy Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro-Park” Mielec.  Zobacz -www.mielec.pl.  Mielec jest drugim, co do wielkości miastem w woj. podkarpackim pod względem populacji wg danych GUS z 2020 r. Dlatego też widnieje potrzeba modernizacji, remontu, rozbudowy węzła kolejowego i dworca kolejowego.

W latach 2004, 2005 i 2006 Dębica została uhonorowana tytułami „Gmina Fair Play”, Certyfikowana Lokalizacja Inwestycji. Wprowadziła ulgi podatkowe i udziela pomoc administracyjną.

Dębica jest również ośrodkiem kulturalnym. Posiada muszlę koncertową, 4 domy kultury, Dom Seniora, Dom Jana Pawła II, 5 bibliotek, kino. Organizuje szereg wydarzeń kulturalnych: Ogólnopolski Festiwal Piosenki Religijnej i Patriotycznej, Festiwal Zespołów Dziecięcych i Młodzieżowych, Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego, Dni Sztuki, Goodfest Dębica.

Do najciekawszych wydarzeń kulturalnych organizowany na skalę europejską należy Święto Konstytucji 3 Maja. Tego dnia  profesjonaliści oraz artyści amatorzy wystawiają w Dębicy dzieła operowe największych kompozytorów, m.in.: Stanisława Moniuszki, Giuseppe Verdiego i Georgesa Bizeta. Zespół, który każdego roku liczy ok. 200 osób, pracuje pod egidą Dębickiego Towarzystwa Muzyczno-Śpiewaczego.

Kolejnym wydarzeniem jest Święto Trzech Króli. Tego dnia mieszkańcy podążają za Orszakiem Trzech Króli, by złożyć pokłon Świętej Rodzinie.

Z uwagi na swoje położenie Dębica ma  też 3 szlaki turystyczne, tj: które prowadzą przez Łysą Górę (376 m) na Gumniska, Połominę i Jaworze Dolne oraz Okop (388 m) – Kamieniec (454 m) – Grudna Górna – Klonowa Góra (488 m) – Wiśniowa – Jazowa – Czarnówka (491 m) – Rzepnik – Królewska Góra (554 m) – Odrzykoń, a także przez Kozłów – Brzeźnica – Pustków-Osiedle na Górę Śmierci.

Godnym uwagi jest  szlak pielgrzymkowy, szlak chasydzki (łączący zabytki kultury żydowskiej), Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej (łączący zabytki i miejsca związane z I wojną światową typu dawne koszary oraz Muzeum Regionalne). Do ciekawych należy również Szlak Centralnego Okręgu Przemysłowego. Ów szlak łączy miejsca związane z Centralnym Okręgiem Przemysłowym.

Dębica może się poszczycić spływami kajakowymi, rozwiniętą siecią ścieżek rowerowych, spacerowych i konnych oraz miejscami postojowymi, hotelami, pensjonatami i restauracjami.

Na stołach głównie triumfują potrawy regionalne tj.: karpie, kiełbasy, boczek, szynki swojskie, chleb dębowski, miód, pierogi, barszcz biały, pasztety, kluski, gołąbki, kaczka, kołduny i niedźwiedź chłopski oraz proziaki. Poznaj  www.gov.pl

Dębica jest także ośrodkiem sportowym. Posiada obiekty sportowe: 4 stadiony miejskie, kryty basen i lodowisko, 2 hale sportowe, wyciąg narciarski, korty tenisowe, ośrodek przygotowań piłkarskich, klub bilardowy, ośrodek przygotowań kolarskich, park wodny, ranczo konne, automobil oraz ok. 28 klubów sportowych z różnych dyscyplin sportowych.

Godnym uwagi jest Polski Związek Kolarski, który w tym roku reprezentuje Polskę w Mistrzostwach Świata w Kolarstwie Szosowym,  w Mistrzostwach Europy w Kolarstwie Szosowym, w Mistrzostwach Świata Juniorów w Kolarstwie Torowym, w Mistrzostwach Polski w Kolarstwie Górskim oraz w Młodzieżowych Mistrzostwach Europy w Kolarstwie Torowym. Posiada bogaty kalendarz imprez w kraju i na świecie, ma na swoim koncie liczne sukcesy, nagrody i wyróżnienia.  O wydarzeniach  z wyścigów kolarskich przeczytaj  na stronie www.pzkol.pl

Obecnie w Pustkowie-Osiedlu powstał nowoczesny kompleks sportowy z basenem krytym, basenami zewnętrznymi oraz infrastrukturą sportową. Poznaj gosir.gminadebica.pl

W mieście funkcjonują żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe, szkoła specjalna, szkoła artystyczna, szkoły średnie i policealne.